Τεύκρος Μιχαηλίδης: «Από τη νέα γενιά λείπει η αφαιρετική σκέψη»

Ο μαθηματικός και συγγραφέας μιλάει για τη σχέση των αριθμών με την ποίηση, για τη σημασία της σωστής ερώτησης και για τους «κινδύνους» του ∆ιαδικτύου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  20/11/2011, 05:45

«Στη μαθηματική σκέψη έχεις πάντα έναν στόχο. Επομένως, όταν ξεκινά μια ιστορία ξέρω και πώς θα τελειώσει» λέει ο Τεύκρος Μιχαηλίδης

Κατ’ εξοχήν παραμυθάς δηλώνει ο μαθηματικός Τεύκρος Μιχαηλίδης . Καθώς τον ακούω, υποψιάζομαι ότι η ευχάριστη και ζεστή φωνή του αποτελεί σπουδαίο προσόν όταν αφηγείται σε συντροφιές ιστορίες για μαθηματικούς. «Αυτές είναι που έχουν ενδιαφέρον, όχι η δουλειά του μαθηματικού καθαυτή. Ένας γιατρός, ένας ταξιτζής, ένας υδραυλικός έχουν κάτι να αφηγηθούν από την καθημερινότητα της δουλειάς τους που μπορεί να ενδιαφέρει τους ανθρώπους έξω από το σινάφι τους. Ο μαθηματικός τι να αφηγηθεί, μια απόδειξη που δεν έβγαινε;».

Στο νέο του μυθιστόρημα, 

Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού (Εκδόσεις Πόλις, 2011),

αφηγείται μια ερωτική ιστορία, στη δεκαετία του 1970 στη Σέριφο, με πρωταγωνιστή έναν νεαρό μαθηματικό. Μέσα σε αυτήν κατάφερε να χωρέσει και τη μεγάλη απεργία στα μεταλλεία του νησιού το 1916, και τη γοητευτική ατμόσφαιρα στο Μαθηματικό Ινστιτούτο του Γκέτινγκεν την περίοδο του Μεσοπολέμου, και τις κοινωνικές συνθήκες στη Γαλλία της Απελευθέρωσης, και, βεβαίως, ένα μαθηματικό πρόβλημα, αυτό των τεσσάρων χρωμάτων.

Πρόκειται για την πρώτη εικασία στην ιστορία των μαθηματικών που απαντήθηκε με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή διχάζοντας την επιστημονική κοινότητα: μια απόδειξη που δεν επαληθεύεται από ανθρώπινο χέρι παραμένει απόδειξη;

«Το πιο σημαντικό στα μαθηματικά είναι η σωστή ερώτηση και όχι η σωστή απάντηση και αυτή θα γράφεταιπάντοτε από ανθρώπινο χέρι» επισημαίνει ο τεύκρος Μιχαηλίδης. Συντάσσεται με όσους δέχονται τις αποδείξεις που προκύπτουν από τον υπολογιστή «εξ ανάγκης, αλλά όχι οικειοθελώς» και ομολογεί ότι προτιμά «μια ωραία, κομψή, μαζεμένη απόδειξη». Κομψή όπως ένα ποίημα. Αλλωστε, «τα μαθηματικά ως γλώσσα πλησιάζουν πάρα πολύ τη γλώσσα της ποίησης, για τί και σε αυτήν κάθε λέξη, κάθε σημείο στίξης, έχει ειδική κωδική σημασία». 

«Δεν έχω εκπαιδευτεί να γράφω»

Ηθελε να γίνει μαθηματικός από τότε που θυμάται τον εαυτό του, «δηλαδή από τότε που έπαψα να θέλω να γίνω αεροπόρος ή πυροσβέστης». Σε αντίθεση με την πλειονότητα των μαθηματικών, όπως με ενημερώνει, αντιπαθεί την όπερα και βαριέται το σκάκι. ∆ιασκεδάζει όμως γράφοντας. 

Εφηβος έγραφε ποιήματα, που «ευτυχώς έχουν χαθεί». Στα 52 του κυκλοφόρησε το μαθηματικό-αστυνομικό μυθιστόρημα Πυθαγόρεια εγκλήματα (Εκδόσεις Πόλις, 2006). Το νέο του αφήγημα, σε πιο ανάλαφρους τόνους, είναι μια νοσταλγική καλοκαιρινή ερωτική ιστορία. Πειραματίζεται με διάφορες φόρμες και τρόπους γραφής, αλλά όχι συνειδητά.«∆εν είμαι επαγγελματίας συγγραφέας, δεν έχω εκπαιδευτεί να γράφω, δεν ξέρω τα “κόλπα”», εξηγεί. Λειτουργεί και στο γράψιμο ως μαθηματικός: «Στη μαθηματική σκέψη έχεις πάντα έναν στόχο, όλα τα άλλα είναι μέθοδοι για να φτάσεις στον στόχο σου. Επομένως, όταν ξεκινά μια ιστορία ξέρω και πώς θα τελειώσει. Οι διάφοροι τρόποι αφήγησης, η φόρμα της αστυνομικής αφήγησης, του ημερολογίου ή της επιστολής, είναι μια λογική διαδρομή για να φθάσω από την αρχή ως το τέλος». Εφέτος κλείνει 30 χρόνια στην εκπαίδευση. Ηδη από τις διδακτορικές σπουδές του στη Γαλλία είχε διαπιστώσει ότι προτιμά τη διδασκαλία από την έρευνα. «Είμαι ένας μεταπράτης μαθηματικός, όχι παραγωγός», μου λέει περιγράφοντας πόσο απολαμβάνει τον ρόλο του εκπαιδευτικού, ειδικά σήμερα. «Μολονότι το κλίμα της εποχής μας ευνοεί την ενασχόληση με τους αριθμούς, λείπει από τη νέα γενιά η αφαιρετική σκέψη, την οποία χρειάζονται πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γενιά. Με το ∆ιαδίκτυο και την υπερπληροφόρηση τη διασταυρωνόμενη, την αναδυόμενη, την προκύπτουσα, οι νέοι πραγματικά χρειάζονται έναν τρόπο σκέψης που θα τους βοηθά να βρίσκουν το ουσιαστικό και να πετούν το επουσιώδεςκαι αυτόν μόνο τα μαθηματικά μπορούν να τον προσφέρουν. ∆ουλειά μας είναι να τους τον διδάξουμε».